بولتن اقتصادی تیرماه 1398 مشتمل بر دو گزارش اصلی با عناوین «اقتصاد سیاسی اصلاحات اقتصادی» و «نقش اتاق‌های بازرگانی و انجمن‌های کسب‌وکار در مبارزه علیه فساد» است که توسط معاونت اقتصادی اتاق ایران منتشر شده و تلاش می‌کند ضمن تشریح مبانی و تعاریف حوزه اصلاحات اقتصادی و مبارزه با فساد، به بررسی کنشگران این دو حوزه و چالش‌های پیش روی آنها نیز بپردازد.

در گزارش دوم بولتن اقتصادی تیرماه 1398، موضوع «نقش اتاق‌های بازرگانی و انجمن‌های کسب‌وکار در مبارزه علیه فساد» موردبحث و بررسی قرار گرفته است.

بر اساس یافته‌های این گزارش، شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی زمانی اخلاقی رفتار کرده و علیه فساد اقدام می‌کنند که این اطمینان را داشته باشند که رقبای آن‌ها نیز به استانداردهای اخلاقی مشابه خودشان پایبند باشند. اتاق‌های بازرگانی و انجمن-های کسب‌وکار این پتانسیل را دارند که خط‌مشی درست را به شرکت‌ها برای مبارزه علیه فساد در حوزه فعالیتشان ارائه دهند.

در این گزارش اتاق‌های بازرگانی و انجمن‌های کسب‌وکار با هم یکی در نظر گرفته شدند؛ چراکه معمولاً نقش این دو نهاد در مبارزه علیه فساد با هم همپوشانی دارد. درواقع اتاق‌ها و انجمن‌ها، ویژگی‌های کلی یک سازمان دولتی را دارند اما بدنه حاکمیتی به شمار نمی‌روند. این موضوع بدان معنی است که نمی‌توانند از جانب اعضای خود تصمیم‌گیری کنند یا اعضا را مجبور به متابعت و پیروی کنند. اعضای اتاق در تصمیم‌گیری نسبت به پذیرش توصیه‌ها و تعهدات تعریف شده از سوی اتاق و اعمال آن‌ها در بنگاه خود آزاد هستند. بنابراین با توجه به این رویکرد، پاسخ به این سؤال که اتاق‌های بازرگانی و انجمن‌های کسب‌وکار چگونه می‌توانند به مبارزه علیه فساد کمک کنند درواقع بستگی به نقشی دارد که آن‌ها می‌توانند در تسهیل اقدامات جمعی بازی کنند.

درواقع در یک فضای جمعی، شرکت‌ها در صوت آگاهی از این امر که رقبای آن‌ها هم اقدامات ضد فساد را تأیید می‌کنند، مشوق لازم برای مبارزه علیه فساد و حاکمیت قانون در شرکت خود را پیدا می‌کنند. علاوه بر آن این نهادها می‌توانند سبب تقویت مشارکت عمومی در تصمیمات دولت در مبارزه علیه فساد شوند.

اتاق‌های بازرگانی و انجمن‌های کسب‌وکار به روش‌های گوناگونی فعالیت‌های ضد فساد خود را انجام می‌دهند. آن‌ها می‌توانند اقدامات جمعی را تسهیل بخشند، به‌صورت جمعی از اصلاحات حمایت کنند، شفافیت و پاسخگویی تصمیمات دولت را خواستار شده یا اعضای خود را به هماهنگی بیشتر در این زمینه تشویق نمایند.

مثال‌های مختلف از اتاق‌های بازرگانی و انجمن‌های کسب‌وکار در سراسر دنیا نشان می‌دهد که این نهادها نقش اساسی در تنظیم استانداردهای ضد فساد برای کسب‌وکارها مخصوصاً از طریق برنامه‌های ارائه مجوز و تصویب کدهای رفتاری دارند. سایر حوزه‌های فعالیت اتاق‌ها در این عرصه شامل آموزش، بالا بردن آگاهی و حمایت است.