ریاست محترم سازمان غذا و دارو در خصوص چگونگی واردات روغن پالم در سال 1395، بر اعمال حقوق ورودی 26 درصدی (برای سال 95) تاکید فرمودند، اگر به فرازو نشیب‌های دوسال اخیر در واردات، ترخیص و مصرف پالم نگاهی کارشناسانه داشته باشیم این اظهار نظر می‌تواند به عنوان برون رفت از چالش‌های بوجود آمده مورد توجه قرار گیرد.

به دنبال مصاحبه وزیر محترم بهداشت مبنی بر تخلف صنایع لبنی در جایگزینی چربی گیاهی در محصولات تولیدی، وزارت بهداشت موضوع واردات پالم و چگونگی مصرف آن را تحت بررسی ویژه قرارداد و پس از چند ماه، کش و قوس مطبوعاتی لاجرم سقف واردات پالم را در سال 93 محدود و واردکنندگان را ملزم به رعایت پروسه اخذ مجوز واردات، تعهدنامه واردات و مجوز ترخیص نمود تا شاید این روشها مرهمی باشد بر همه مسائل بهداشتی و سلامتی مرتبط با مصرف پالم در کشور.

سال 1393، تجربه تلخی شد در واگذاری رعایت سقف سهیمه واردات و ترخیص روغن پالم، چرا که سال به پایان نرسیده، روغن پالم به پایان رسید و صنایع روغن نباتی و در پی آن دیگر صنایع مصرف کننده پالم، با مشکل کمبود روغن پالم مواجه شدند.

با شروع سال 94، وزارت بهداشت و کمیته فنی آن، دست به تدبیر جدیدی زدند و با اعلام سقف 420 هزارتن واردات پالم در سال 94، نسبت به تعیین سهم مصرف هر یک از صنایع (روغن نباتی، لبنیات، چیپس و اسنک، کره‌گیاهی، مینارین) اقدام و بارها و بارها اعلام کردند که امسال از سقف اعلام شده عدول نمی‌شود.

کار به اینجا نیز ختم نشد و 420 هزار تن سهیمه سال 94، به صورت فصلی اجازه ترخیص یافت و هر 3 ماه معادل 105 هزار تن روغن توسط وزارت بهداشت با اعلام به گمرک کشور اجازه ترخیص یافت.

سال 94 به میانه نرسیده بود که اعتراضات انجمن چیپس و اسنک و کره‌گیاهی و لبنیات با هماهنگی دبیرخانه کانون انجمن‌های صنایع غذایی ایران سبب شد تا اختیار تصمیم و تخصیص بخشی از ماده اولیه صنعت روغن نباتی از این صنعت منتزع و به دبیر خانه کانون انجمن‌های صنایع غذایی و انجمن‌های مربوطه محول شود.

این اقدام تامل برانگیز سازمان غذا و دارو، اعتراضات انجمن صنایع روغن نباتی را در پی داشت، اما کمیته فنی سازمان غذا دارو تصمیم خود را گرفت و قصد عقب نشینی هم نداشت، این چنین شد که از مجوع 105 هزار تن سهیمه ترخیص سه ماه سوم، صرفاً 15 هزار تن نصیب صنایع روغن نباتی شد و مابقی توسط دبیر خانه کانون انجمن‌های صنایع غذایی، تقسیم و مجوز آزاد سازی از گمرک را یافت.

کشمکش فی مابین انجمن‌های صنایع غذایی برای در اختیار گرفتن طرح تقسیم پالم به حدی بالا گرفت که کانون انجمن‌های صنایع غذایی با حمایت از انجمن چیپس و اسنک، مارگارین، مینارین و لبنیات در مقابل انجمن صنایع روغن نباتی موضع گرفت و موضوع رسانه‌ای هم شد.

وزارت بهداشت و وزارت جهاد کشاورزی در پاییز 94 با ارائه طرحی به شورای اقتصاد وضع عوارض 3500 ریالی برای واردات روغن پالم را درخواست کردند تا ضمن حذف مزیت قیمتی آن کنترل‌های بوجود آمده نیز ملغی اعلام گردد.

اما به رغم همه پشتیبانی‌های صورت گرفته، به دلیل رایزنی برخی از افراد که سود خود را در حفظ شرایط فعلی و نظام سهمیه بندی می‌دیدند، فشارها برای خارج شدن این طرح از دستور شورای اقتصاد، کارگر شد و این طرح هم از دستور خارج گردید.

اختلافات انجمن‌ها و ذینفعان استفاده از پالم که بالا گرفت، ورود دستگاه‌های نظارتی هم به موضوع پالم نیز آغاز شد.

قیمت جهانی انواع روغن از جمله روغن پالم یکی دیگر از موضوعاتی بود که دست مایه سهمیه بندی‌های وزارت بهداشت قرار گرفت وبا استدلال ارزان تر بودن این روغن نسبت به سایر روغنها موضوع کنترل و اتفاقات گفته شده در بالا را برای وزات بهداشت توجیه پذیر نمود.

روغن خام در بازارهای جهانی از طریق بورس‌های معتبر عرضه می‌گرددو قیمت آن روزانه تغییر می‌کند، قابلیتی که هر وارد کننده روغن را مجبور به پذیرش ریسک شرایط خرید می‌نماید با این همه در طول یکسال گذشته واردکنندگان و تولید کنندگان روغن نباتی پس از طی مراحل مختلف اخذ مجوز واردات و سپردن تعهد نامه‌های محضری و غیره برای دریافت ارز مبادله ای، در مواردی با ماندگاری چند ماهه روغن خام وارداتی (بیش از شش ماه) در مخازن ورودی کشور برای اخذ ترخیص مواجه گشتند که در شرایط بیست سال گذشته بی سابقه بوده است. شرایطی که به ظن برخی از قدیمی تر ها، در زمان جنگ هم شاهد آن نبوده‌‌‌ایم.

روغن پالمی که در سال 93 با تبلیغات سنگین رسانه‌ای از هر ماده غذایی و غیر غذایی دیگری بدتر تشخیص داده شد، این بار با نظارت سازمان بهداشت 420 هزار تن وارد کشور گردید و ظاهراً دغدغه همه مسئولین حل شد، غافل از اینکه هر گونه کنترل بهداشتی می‌بایست برروی محصول نهایی صورت پذیرد و کنترل واردات مقداری، دغدغه‌های بهداشتی و سلامتی مسئولین را حل نخواهد کرد. مراجعه به آمارهای واردات سالانه نشان می‌دهد که میزان نیاز به روغن پالم در کشور در حدود 500 هزار تن سالانه می‌باشد که سهمیه بندی و یا عدم سهمیه بندی، تفاوتی در میزان مصرف ندارد. (واردات 750 هزار تن در سال 92، در شرایط خاص زمان تحریم بوده که متاسفانه هیچگاه به صورت کارشناسی مورد تحلیل درست قرار نگرفت )

اعمال چنین کنترل‌هایی فقط بهانه لازم را به مجریان ضوابط ورود برای بروز ایرادهای غیر فنی و طولانی کردن شرایط واردات را داده است.

کارشناسان و متخصصان سازمان غذا و دارو تمام وقت خود را در گیر رعایت سقف کنترل آمار و ارقام نمودند، قافل از اینکه این وقت گران بها می‌بایست صرف آخرین یافته‌های علمی در خصوص چربی‌ها و روغن ها، می‌گردید.

کارشناسان و مدیران کارخانجات روغن نباتی، به دنبال کسب آخرین اخبار تقسیم و تخصیص پالم بودند تا به دنبال افزایش بهروری در بنگاه و افزایش کنترل‌های لازم برای ارتقاء کیفیت محصولات خود.

انجمن‌های ذینفع نیز به دنبال بهانه گیری و بهانه تراشی از هم رفتند تا ایجاد فضای بهبود مستمر کسب و کار ؟؟!!!

و این همه آن چیزی بود که با یک مصاحبه آغاز و امتداد پیدا کرد.

 ابوالحسن خلیلی/ دبیر انجمن صنفی صنایع روغن نباتی ایران