غذای حلال یکی از برندهای معتبر در عرصه جهانی است که امروزه جایگاه ویژه‌ای را میان کشورهای اسلامی و غیراسلامی پیدا کرده است،  بطوری که جمعیت یک میلیارد نفری مسلمانان از جمله مصرف کنندگان ثابت محصولات با برند حلال هستند، ضمن آنکه برخی غیرمسلمانان هم در سال‌های اخیر تمایل زیادی به استفاده از این محصولات نشان داده‌اند.

در واقع رشد سریع جمعیت مسلمانان، افزایش درآمد و ایجاد انگیزه برای خرید محصولات غذایی حلال در بسیاری از کشورها، افزایش تقاضای جهانی برای مصرف غذاهای سالم تر و با کیفیت تر، افزایش تقلب در بازار عرضه سایر محصولات و افزایش تقاضا برای تنوع در محصولات غذایی از عوامل ایجاد و توسعه برند حلال در جوامع اسلامی بوده است.

در حال حاضر بازار اصلی محصولات حلال را کشورهای اسلامی تشکیل می‌دهند که علاوه بر پراکندگی مسلمانان در ۵۷ کشور مسلمان، در کشورهای هند، چین، آمریکا، فرانسه، آلمان، انگلیس و کانادا هم مسلمانان زیادی حضور دارند که مشتری این برند محسوب می‌شوند.

ایران هم به عنوان یکی از بزرگترین کشورهای اسلامی با بیش از ۸۰ میلیون نفر جمعیت، پتانسیل بالایی در جوامع اسلامی دارد و در افق چشم انداز ۱۴۰۴ مطرح شده است که باتوجه به کسری ۸۰۰ میلیارد دلاری غذای حلال در دنیا، ایران باید صادرات غذای حلال را به ۸۰۰ میلیون تا یک میلیارد دلار برساند.

در حقیقت، بازار ایران با پتانسیل بسیار بالایی که در عرضه مواد غذایی حلال دارد می‌تواند به عنوان یک برند در عرصه‌های جهانی حاضر شود، موضوعی که با وجود مطرح شدن آن در سال‌های اخیر، تاکنون اقدام منسجمی در راستای تحقق آن انجام نگرفته است.

روند کنونی نشان می‌دهد که سهم ایران از تجارت ۲ تریلیون دلاری (دو هزار میلیارد دلاری) غذای حلال جهان تنها ۰.۲۵ درصد است و سایر کشورهای عرب منطقه و همچنین مالزی بسیار جلوتر از ایران حرکت می‌کنند. نکته تامل برانگیزتر اینکه ۸۰ درصد محصولات حلال در کشورهای غیرمسلمان تولید می‌شود و کشورهای مسلمان بیشتر به عنوان واردکننده شناخته می‌شوند تا صادرکننده. بنابراین ایران می‌تواند با توجه به اینکه همه محصولات تولیدی آن حلال تولید می‌شود، سهم بسیار زیادی را از این تجارت پرسود به دست بیاورد.

اما همچنان افزایش صادرات غذای حلال با جدیت از سوی مسئولان پیگیری نمی‌شود و بازار در اختیار کشورهایی قرار دارد که نسبت به ایران توانایی کمتری در تولید محصولات غذایی دارند.

رشد ۱۰ تا ۱۵ درصدی حجم تجارت غذای حلال

محمدرضا کرباسی مدیرکل موسسه جهانی حلال در گفتگو با مهر با اشاره به اینکه شورای راهبری و سیاستگذاری محصولات حلال از اوایل امسال کار خود را شروع کرده است، گفت: این شورا در ۴ ماه گذشته، ۳ جلسه برگزار کرده است و آیین نامه اجرایی فعالیت شورا به بحث گذاشته شده و با اصلاحاتی به تصویب نهایی رسیده است.

وی با بیان اینکه اگر برنامه ریزی منسجمی داشته باشیم می‌توانیم صادرات غذای حلال را به بیش از یک میلیارد دلار هم برسانیم، افزود: براساس آمار، سهم ایران در پروسه صادراتی و تجاری غذای حلال ناچیز است و ما توان بسیار بالاتری از رقم‌های کنونی داریم و باید تلاش کرد تا سهم ایران در صادرات غذای حلال افزایش پیدا کند.

مدیر کل مرکز تحقیقات و اطلاع رسانی اتاق اسلامی گفت: در ایران از سال ۱۳۸۹ فعالیت برای صدور گواهینامه‌های حلال توسط موسسه جهانی حلال، سازمان استاندارد و وزارت بهداشت مطابق با استاندارد سازمان همکاری های اسلامی شروع شد.

کرباسی با بیان اینکه در حال حاضر گواهی حلال در ایران موجود است و برگرفته از ۵۷ استاندارد در کشورهای اسلامی اسـت، اظهار داشت: اما در کشورهای دیگر علیرغم آنکه استاندارد واحد را پذیرفته اند اما عموما با استانداردهای ملی خود حرکت می کنند اما ما در ایران استاندارد سازمان همکاری‌های اسلامی را اجرا می‌کنیم.

وی با تاکید بر اینکه این تفاوت برند حلال ایران با سایر کشورهای اسلامی است، گفت: از سال ۱۳۹۰ برند حلال ایران به ثبت رسید و تاکنون بالغ بر ۱۵۰۰ واحد تولیدی فعال، صادرات  در بخش صنایع غذایی را با استفاده از این برند انجام می‌دهند.

مدیرکل موسسه جهانی حلال با اشاره به اینکه این موسسه وابسته به اتاق بازرگانی اسلامی و زیرنظر اتاق بازرگانی ایران فعالیت می کند، افزود: حجم تجارت با استفاده از لوگوی حلال ایران در سال های گذشته بین ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش داشته است و در حال حاضر هم اغلب کشورهای اسلامی واردات محصولات غذایی ایران را با این لوگو می‌پذیرند.

وی با بیان اینکه در حال حاضر واحدهای تولیدی ایران مشکلی برای ورود به بازارهای جهانی ندارند، اظهار داشت: ایران با اکثریت کشورها توافق نامه دوجانبه دارد  البته برخی کشورها استانداردهای خود را مدنظر قرار می‌دهند. اما در  صورتی که استاندارد سازمان جهانی اسلامی را رعایت کنند امکان تایید لوگوی آنها هم از سوی ایران وجود دارد.

کرباسی با تاکید بر اینکه لوگوی حلال ایران در اکثر کشورهای اسلامی مورد تایید است، افزود: توان تولیدی ما در کشور بسیار بالا است و برخی شرکت ها با ظرفیت پایین تولید می کنند که در صورت حمایت از آنها، می توان اضافه تولید را صادر کرد.

مدیرکل موسسه جهانی حلال با اشاره به مشکلاتی که تاکنون باعث پسرفت ایران در بخش  صادرات غذای حلال شده است، گفت: از سال‌ها پیش به دلیل تحریم‌های اقتصادی،   از بازارهای جهانی فاصله گرفته‌ایم.

وی با بیان اینکه موضوع اعتبارات اسنادی و گشایش‌ها برای صادرت کالاهای ایرانی موانعی بود که در سال های تحریم پیش روی صنایع غذایی ایران قرار داشت، افزود: امیدواریم با روندی که در پسابرجام به وجود آمده است و کاهش تحریم ها، نفس تازه ای به بخش تولید و صادرات ایران دمیده شود و به حجم بالای صادرات دست پیدا کنیم.

کرباسی مشکلات حمل و نقل، تحریم کشتیرانی و مسائل بانکی را از مهمترین موانع دانست و اظهار داشت: با توجه به شرایط کنونی امیدواریم که سهم ما در آینده نزدیک افزایش پیدا کند.

برند بین المللی حلال نداریم

همچنین کاوه زرگران در گفتگو با مهر با تاکید بر اینکه موادغذایی تولید داخل کشور حلال هستند و در کل هر محصولی که ساخت ایران بر روی آن درج شده باشد، حلال محسوب می‌شود، گفت: اما متاسفانه عرضه برند حلال ایرانی نظام مند نیست و به عنوان کشوری با ۸۰ میلیون نفر جمعیت مسلمان، یک برند حلال بین المللی نداریم و صادرکنندگان باید از برند حلال سایر کشورها مانند مالزی استفاده کنند.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر صادرکنندگان از برند کشورهای حاشیه خلیج فارس و سایر کشورهایی که از سازمان کنفرانس اسلامی مجوز دارند، استفاده می‌کنند، افزود: در صورت سیاستگذاری درست در بخش برند حلال، علاوه بر شرکت‌های داخلی، می توان نیاز سایر کشورهای همسایه را هم تامین کرد.

دبیر کل کانون انجمن‌های صنایع غذایی با اعلام اینکه ما در گواهینامه‌های حلال سهمی در میان کشورهای اسلامی نداریم، اظهار داشت: بخش خصوصی از سال‌ها پیش ابراز تمایل کرده تا ثبت برند حلال  را در کشور اجرایی کند زیرا این پتانسیل در بخش خصوصی وجود دارد اما تاکنون اقدامی از سوی مسئولان انجام نگرفته است.

زرگران با اشاره به نقش سازمان ملی استاندارد در ثبت برند حلال ایران، گفت: بخش خصوصی تمایل دارد تا با استفاده از پتانسیل خود در تولید موادغذایی حلال، به رشد این برند در عرصه‌های جهانی کمک کند.