زیتون ایران به روسیه خواهد رفت؟‌ زیتون تاکنون صادرات چشمگیری نداشته و بخش اعظم زیتون تولیدی در داخل کشور مصرف می‌شود. حتی بازار کشورهای همسایه نیز در اختیار ترکیه است.

در شرایطی که روابط تجاری میان ترکیه و روسیه تیره و تار شده، فرصت مغتنمی است که ایران بازار مصرفی زیتون روسیه را از آن خود کند. برای نیل به این هدف چه اقداماتی باید انجام شود و آیا ظرفیت تولید زیتون صادراتی برای حضور در بازار روسیه در کشور وجود دارد؟ مشکلات و موانعی که باید از مسیر صادرات برداشته شوند، کدامند؟بخش خصوصی آمادگی خود را برای صادرات زیتون به روسیه اعلام کرده و نادر جلالت، عضو شورای ملی زیتون نیز گفته است: در صورت رفع مشکلاتی که در مسیر صادرکنندگان ایرانی وجود دارد می‌توان صادرات به این کشور را آغاز کرد. وی یکی از مشکلات بزرگ را تعرفه‌های بالای واردات روسیه عنوان کرده و در ادامه از مسئولان خواسته است در این زمینه تدبیری بیندیشند. وی در گفت‌وگو با صمت با بیان اینکه تولید زیتون کنسروی در ایران افزایش یافته، اظهار می‌کند: من نام این محصول را زیتون خوشمزه ایرانی می‌گذارم که در صورت فرآوری و طبقه‌بندی صحیح می‌تواند با زیتون‌های مطرح دنیا رقابت کند. به اعتقاد وی چالش سیاسی میان ترکیه و روسیه سبب شده که خلأ حضور در بازار روسیه ایجاد شود و اکنون زمان آن است که زیتون کنسروی که مازاد بر نیاز داخل است بازار روسیه را پوشش دهد. وی با اشاره به اینکه اقدام نخست این است که ذائقه بازار روسیه در نمایشگاه‌هایی که از سوی دولت برگزار می‌شود شناسایی شود، خاطرنشان می‌کند: پس از مشخص شدن ذائقه و سلیقه بازار، باید زمینه صادرات این محصول به روسیه را هموار کنیم. تولید زیتون در کشور بالاتر از مصرف داخل است اما درباره روغن زیتون مازاد تولید نداریم و نیاز به واردات داریم؛ این را جلالت گفته و در ادامه خاطرنشان می‌کند: سرانه مصرف زیتون در ایران بالاتر از سطح جهانی است اما ایران متاسفانه در سرانه مصرف روغن زیتون پایین‌ترین رتبه را در جهان به خود اختصاص داده است. این عضو شورای ملی زیتون با بیان اینکه صادرات فرآورده‌های زیتون به کشورهای آلمان، کانادا و برزیل، اربیل عراق و افغانستان انجام می‌شود، بیان می‌کند: متاسفانه در زمینه زیتون کنسروی صادراتی انجام نشده است.

بسته‌بندی و کیفیت،‌ بزرگترین موانع صادرات در همین‌باره سیداحمد بلند نظر، رییس شورای ملی زیتون در گفت‌وگو با صمت با بیان اینکه یکی از امیدهایی که برای صادرات زیتون کشور وجود دارد، صادرات به روسیه است به دو مشکل اساسی در راه صادرات زیتون به روسیه و اروپا اشاره و اظهار می‌کند: نخستین مشکل نبود بسته‌بندی مناسب برای عرضه در بازار این کشورها است. ما در صنعت بسته‌بندی ضعیف هستیم و این معضل باید با شناسایی سلیقه بازار هدف و استفاده از ماشین‌آلات و تجهیزات پیشرفته و مدرن حل شود. وی در ادامه به مشکل بعدی اشاره کرده و می‌افزاید: در مرحله بعد باید کیفیت زیتون ایران به حدی برسد که با محصول کشورهای ترکیه، تونس و مصر قابل رقابت باشد. بلندنظر پس از پرداختن به صنایع بسته‌بندی و باغبانی برای عرضه زیتون مرغوب، با اشاره به اینکه بازارهای بین‌المللی به دنبال تنوع کالا و محصول هستند و میوه درشت زیتون را می‌پسندند، می‌گوید: در بازارهای جهانی انواع مختلف زیتون هم به صورت فله و هم به صورت بسته‌بندی عرضه می‌شود و حق انتخاب بالایی برای مصرف‌کننده وجود دارد. به گفته رییس شورای ملی زیتون در دنیا زیتون‌های بالای ۵ گرم کنسروی شده و از زیتون‌های کمتر از ۳ گرم برای روغن‌کشی استفاده می‌شود، ایران میزان ناچیزی از زیتون‌های درشت ۵ گرمی و بیشتر از آن را تولید می‌کند، در صورتی‌که در بازارهای دنیا اندازه‌های ۱۰ و ۱۲گرمی این محصول نیز عرضه می‌شود. وی با اشاره به اینکه صادرات زیتون امسال و سال گذشته بسیار ناچیز و درحد صفر بوده، خاطرنشان می‌کند: حدود دو سال است که زیتون به اندازه نیاز داخلی تولید می‌شود و مازاد بر مصرف داخلی وجود ندارد، صادرات ناچیزی هم که انجام شده بیشتر به اقلیم کردستان و کشور عراق بوده و بازارهای افغانستان و عراق از سوی ترکیه با عرضه زیتون‌های مرغوب‌تر و با قیمت مناسب‌تر اشباع شده است. بلندنظر زمان آغاز صادرات زیتون به روسیه را بسته به میزان تولید این میوه دانسته و در ادامه اظهار می‌کند: در صورت تولید بالای زیتون که مازاد بر مصرف و نیاز داخل باشد، در سال آینده صادرات آن نیز آغاز خواهد شد. وی در ادامه به اهداف اجرای طرح طوبی اشاره کرده و این‌گونه ادامه می‌دهد: تامین بخشی از روغن زیتون خوراکی کشور از اهداف این طرح بوده و قرار بود ۸۰ درصد میوه‌های زیتون به روغن تبدیل و ۲۰درصد آن کنسروی شود اما درحال‌حاضر باغداران به دلایل فنی و اقتصادی برعکس عمل می‌کنند. بلندنظر با بیان اینکه سرانه مصرف روغن زیتون در کشور ۲۰۰ گرم است، می‌افزاید: با توجه به جمعیت، نیاز کشور در زمینه روغن زیتون ۱۵ هزار تن است که ۳ هزار تن آن در کشور تولید می‌شود و به واردات ۱۲ هزار تن از این محصول نیاز داریم، درنتیجه درحال‌حاضر در این بخش ظرفیت صادرات وجود ندارد. رییس شورای ملی زیتون در همین باره خاطرنشان می‌کند: کیفیت روغن زیتون ارتباطی به مبدا تولید آن ندارد، ممکن است روغن زیتون بی‌کیفیت تولید داخل یا خارج از کشور باشد.

ایران می‌تواند جایگزین ترکیه شود سیدمحمدحسین میرابوالفتحی، نماینده ایران در کمیته جهانی زیتون و روغن زیتون در گفت‌وگو با صمت با بیان اینکه از نخستین افرادی بوده که پیشنهاد صادرات زیتون به روسیه را مطرح کرده، می‌گوید: در سفر اخیر رییس‌جمهوری به زنجان سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی در این بخش قول داده‌اند که ۳ هزار تن صادرات زیتون در سال‌جاری داشته باشند و این میزان را به ۵ هزار تن برسانند، منوط به اینکه از جانب دولت حمایت و کمک شوند. وی با اشاره به اینکه روسیه بهترین بازار هدف صادراتی برای زیتون ایران است، اظهار می‌کند: زیتون ایران ریز است و ماده اولیه مناسبی برای زیتون سیاه مصرفی در کشور روسیه است. میرابوالفتحی با بیان اینکه در شرایط جدید و پس از تیرگی روابط آنکارا - مسکو، ایران به راحتی می‌تواند در این بخش جایگزین ترکیه در بازار روسیه شود، خاطرنشان می‌کند: شناخت بازار روسیه و بازاریابی مناسب و ایجاد ارتباط میان صادرکننده و خریدار از گام‌های نخستی است که باید در این مسیر برداشته شود. وی درباره موانع داخلی صادرات نیز ادامه می‌دهد: در شرایطی که هنوز اقدامی برای صادرات از سوی بخش خصوصی انجام نشده، نمی‌توان از مشکلات آن نام برد، فعالان این بخش باید در فرآیند صادرات قرار گیرند و پس از آن از مشکلات سخن گفت. نماینده ایران در کمیته جهانی زیتون و روغن زیتون نیز صادرات دانه زیتون در سال گذشته را صفر عنوان و تصریح می‌کند: تولید داخلی زیتون در صورت حمایت می‌تواند از مصرف داخل پیشی گرفته و صادر شود اما در زمینه روغن زیتون اگرچه روغن‌های تولید داخل مرغوب و باکیفیت هستند، اما نمی‌توان درباره صادرات صحبت کرد، در حالی‌که تولید کشور در این زمینه جوابگوی مصرف داخلی نیست.

منبع: روزنامه صمت